มะเร็ง!....วงชีวิตของเซลล์ที่ควบคุมไม่ได้

เมื่อเอ่ยถึง "มะเร็ง" ทุกคนคงยอมรับถึงความน่ากลัวและความร้ายกาจของโรคร้ายชนิดนี้ ถึงแม้ว่าปัจจุบันจะมีโรคร้ายที่เป็นแล้วไม่มีทางรักษาอีกชนิดหนึ่งคือ "เอดส์" อย่างไรก็ตามเอดส์เป็นโรคที่ป้องกันได้ ในทางกลับกันมะเร็งดูจะป้องกันยากกว่า และมะเร็งหลายชนิดอาจจะเรียกได้ว่าการแพทย์ปัจจุบันยังไม่มีหนทางป้องกันได้

หลักฐานการวิจัยในรอบสิบปีที่ผ่านมา แสดงให้เห็นว่าการบริโภคอาหารบางชนิด มีส่วนเกี่ยวข้องกับการเกิดมะเร็ง ตัวอย่างเช่น การดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ เช่น เหล้าและเบียร์ปริมาณสูงเป็นประจำมีส่วนสัมพันธ์กับการเกิดมะเร็งของระบบทางเดินอาหารส่วนต้นและมะเร็งของตับ หรือการบริโภคอาหารที่ประกอบด้วยไขมันในปริมาณสูง มีส่วนสัมพันธ์กับการเกิดมะเร็งเต้านม มะเร็งตับอ่อนและมะเร็งลำไส้ใหญ่เป็นต้น

มีผลการศึกษาที่แสดงให้เห็นว่าอาหารบางประเภท เช่น อาหารที่อุดมไปด้วยใยอาหาร (Dietary Fiber) ซึ่งเป็นอาหารที่มีกากที่ร่างกายย่อยไม่ได้ เช่น ผลไม้และผักหลายๆ ชนิด และอาหารที่อุดมไปด้วยวิตามิน เอ ซี และ อี เมื่อบริโภคอาหารดังกล่าวนี้แล้วจะมีส่วนช่วยยับยั้งการเกิดมะเร็ง

จากข้อสังเกตที่ได้กล่าวข้างต้น ทำให้เป็นที่สนใจอย่างมาก ทั้งนี้ก็เพื่อที่จะพยายามหาคำตอบสองประการ คือ อาหารชนิดใดบ้าง (เพียงชนิดเดียวหรือต้องหลายๆ ชนิดผสมกัน) ที่ประกอบไปด้วยสารที่มีสมบัติในการป้องกันและต่อต้านมะเร็ง และแนวทางการผลิตอาหารให้มีปริมาณของสารที่มีฤทธิ์ในการป้องกันและต่อต้านมะเร็งปริมาณสูงพอที่จะบริโภคแล้วสามารถป้องกันและต่อต้านมะเร็งได้ด้วยชนิดของอาหารที่มีฤทธิ์ในการป้องกันและต่อต้านมะเร็ง

ในการนี้สถาบันมะเร็ง (NCI : The National Cancer Institute) ของสหรัฐอเมริกาได้ดำเนินการโครงการศึกษาวิจัยเพื่อให้ได้คำตอบ จากการศึกษาต่อเนื่องกันมานับทศวรรษทั้งที่ดำเนินการโดย NCI เองและโดยนักวิทยาศาสตร์จากหน่วยงานอื่นๆ พบว่า พืชผัก ผลไม้ และธัญพืชอย่างน้อย 40 ชนิด ซึ่งประกอบด้วยสารที่มีสมบัติในการป้องกันและต่อต้านมะเร็งโดยได้เรียงลำดับความสำคัญในการป้องกันและต่อต้านมะเร็งไว้ 22 ชนิด ดังนี้ (1) กระเทียม (2) กะหล่ำปลี (3) ชะอม (4) ถั่วเหลือง (5) ขิง (6-8) ผักจำพวกหัวผักกาด เซเลอรี่ และ แครอท (9) หอม (10) ชา (11) ขมิ้น (12-14) ผลไม้จำพวกส้ม กะทกรกและมะนาว (15) ข้าวสาลี (16) ฝ้าย (17) ข้าวซ้อมมือ (18-20) ผักจำพวกมะเขือ มะเขือเทศ และ พริกยักษ์ (21-22) ผักจำพวกบรอคเคอรี่ และ ดอกกะหล่ำ

ในจำนวน 8 ชนิดแรก เป็นอาหารที่ NCI ให้ความสนใจและทุ่มงบประมาณเป็นพิเศษในการศึกษาซึ่งก็พบว่า ในพืชผักผลไม้และอาหารธรรมชาติที่มีฤทธิ์ในการป้องกันและต่อต้านมะเร็งนั้น จะมีสารที่เกิดจากธรรมชาติบางประเภทเป็นองค์ประกอบสารนี้ เรียกว่า "Phytochemical" Phytochemical ที่พบในอาหารชนิดต่างๆ ที่มีฤทธิ์ยับยั้งการเกิดมะเร็งนั้นมีอยู่ 14 ประเภทด้วยกัน ดังนี้

1. Sulfide
2. Phylate
3. Flavonoid
4. Glucarate
5. Carotenoid
6. Coumarin
7. Monoterpene
8. Triterpene
9. Ligan
10. Phenolic acid
11. Indole
12. Isothiocyanate
13. Phathalate
14. Polyacetylene

อาหารหรือพืชผักแต่ละชนิดอาจจะมี Polyacetylene เป็นองค์ประกอบแตกต่างกัน ออกไปอย่างเช่น กระเทียมจะมี Phytochemical ประเภทที่ (1) , (7) , (8) และ (10) เป็นองค์ประกอบในขณะที่ชะเอม จะมีประเภท (3) , (6) , (8) และ (10) เป็นองค์ประกอบ
กระบวนการยับยั้งการเกิดมะเร็ง Phytochemical ชนิดต่างๆในการก่อตัวของมะเร็งนั้นแบ่งได้เป็น 2 ขั้นตอน

1. Initial stage เป็นระยะที่สารก่อมะเร็ง (Carcinogen) ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงภายในเซลล์ซึ่งจะส่งผลให้เกิดเซลล์มะเร็งในขั้นต่อไป

2. Promotion Stage เป็นระยะที่สารหรือการเปลี่ยนแปลงของสารบางชนิด ซึ่งเรียกว่า Promoter ทำให้เซลล์กลายเป็นเซลล์มะเร็งต่อไป

ตัวอย่างเช่น การเกิดมะเร็งเต้านม ซึ่งเป็นมะเร็งที่ทำให้สตรีเสียชีวิต Promoters ได้แก่ฮอร์โมนพวกสเตียรอยด์บางชนิด (Steroid Hormone) ฮอร์โมนโปสต้าแกลนดิน (Prostaglandin, PGS) และกระบวนการเปลี่ยนแปลงภายในเซลล์ที่เรียกว่า Oxidative Damage

ในการยับยั้งการเกิดมะเร็งเต้านมโดย Phytochemicals ชนิดต่างๆ นั้น อาจจะยับยั้งที่ขั้นตอนที่ 1 หรือ 2 ก็ได้ ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับประเภทของ Phytochemicals

ก้าวต่อไปของการป้องกันและต่อต้านการเกิดมะเร็งด้วยอาหาร

เนื่องจากอาหารหรือพืชผักที่มีฤทธิ์ยับยั้งการเกิดมะเร็งประกอบไปด้วย Phytochemicals หลายประเภทซึ่งรวมตัวกันอยู่อย่างซับซ้อน การศึกษาจึงเป็นไปอย่างยากลำบาก NCI ได้ดำเนินการศึกษาโดยใช้ Phytochemicals หลายชนิดผสมกันในสูตรและสัดส่วนต่างๆ กัน เพื่อหาสูตรอาหารป้องกัน และต่อต้านมะเร็งที่ได้ผลดีที่สุด นอกจากนี้ยังทำการศึกษาถึงพิษภัยหรือโทษที่อาจมีขึ้นได้ เมื่อรับประทานอาหารป้องกันและต่อต้านมะเร็งเข้าไปในปริมาณมาก

เป็นที่หวังกันว่า ในอนาคตอันใกล้เราจะได้เห็นอาหารป้องกันและต่อต้านมะเร็งชนิดสำเร็จรูปผ่านการรับรองคุณภาพมาตรฐานสากลวางจำหน่ายอยู่ตามท้องตลาดโดยทั่วไป

---

โดย รศ.ดร.ประเสริฐ สุทธิประสิทธิ์ 2537 อาหารป้องกันและต่อต้านมะเร็ง ชัยพฤกษ์วิทยาศาสตร์ ปีที่ 41 ฉบับที่ 284 : 38-39
      จากวารสาร ข่าวสารวัตถุมีพิษ ปีที่ 21 ฉบับที่ 4 ต.ค. - ธ.ค. 2537